Nadużywanie syntetycznych produktów leczniczych zmusza do poszukiwania alternatywnych rozwiązań szczególnie w profilaktyce chorób nie tylko ludzi, ale też zwierząt. W związku z tym coraz częściej zwracamy uwagę na produkty pochodzenia naturalnego, do których zaliczamy zioła. Stosowane są one od wieków i były historycznie pierwszymi surowcami używanymi w leczeniu ludzi i zwierząt. Zresztą to właśnie pobieranie w naturze roślin przez dzikie zwierzęta pokazywało ludziom, które z nich są bezpieczne w użyciu.

 

Obserwujemy, że ziołolecznictwo i profilaktyka przy użyciu surowców roślinnych zdobywają coraz większe uznanie wśród właścicieli zwierząt. Powiedzenie „Lepiej zapobiegać niż leczyć” w przypadku ziół ma swoje potwierdzenie. Stosując produkty naturalne, musimy pamiętać, że są to jednak substancje, które mogą działać w różny sposób, w zależności od postaci, drogi podania i zastosowanego surowca zielarskiego. Nam, oczywiście, zależy na działaniu profilaktycznym i leczniczym, ale żeby takie właśnie efekty osiągnąć, potrzebna jest chociażby podstawowa wiedza.

 

DECYDUJĄCA DAWKA

Pod nazwą „rośliny lecznicze” rozumiemy najczęściej te, z których pozyskuje się surowce zielarskie, zawierające substancje czynne, stosowane w medycynie, weterynarii i ziołolecznictwie. Na świecie poznano ok. 2500 gatunków roślin leczniczych. W Polsce występuje ich ok. 400, a w praktyce stosowanych jest ok. 200. Zdecydowana większość z nich to rośliny naczyniowe, nieliczne należą do paprotników, porostów i glonów. Większość z nich jest, niestety, również trująca, a o tym, czy będą działały leczniczo, czy toksycznie, decyduje dawka. Pomimo powszechnego mniemania o bezpieczeństwie stosowania surowców naturalnych musimy pamiętać, że ich wykorzystanie wymaga fachowej wiedzy. Istnieją też różnego rodzaju przeciwwskazania co do podawania ziół przy niektórych chorobach, stanach fizjologicznych organizmu itp. W weterynarii problemem jest również to, że rośliny trujące dla jednego gatunku zwierząt są lecznicze dla innego. Dlatego też ich podawanie musi być każdorazowo konsultowane z lekarzem weterynarii.
W praktyce weterynaryjnej wykorzystujemy szereg postaci produktów zielarskich. Użycie konkretnej zależy od zastosowanych ziół, układu, na który preparat ma działać, choroby, stanu zwierzęcia, no i przede wszystkim od możliwości skutecznego jego podania.

NAJWAŻNIEJSZE ZWIĄZKI CZYNNE

Zanim zaczniemy rozważania, jakie surowce i w jakich przypadkach możemy wykorzystywać, warto poznać związki czynne, które odpowiadają za ich lecznicze i profilaktyczne działanie. Najważniejsze z nich to:

  • Glikozydy – najbardziej znaną grupą tych związków są glikozydy nasercowe, mające zdolność pobudzania pracy serca. Zwiększają siłę skurczu mięśnia sercowego, a jednocześnie obniżają częstość tego skurczu.
  • Alkaloidy – bogata grupa o szerokim spektrum leczniczym, często warunkująca właściwości lecznicze ziół. Substancje te mogą mieć działanie wykrztuśne, moczopędne, przeciwzapalne, pobudzające i przeciwbólowe.
  • Gorycze – pobudzają wydzielanie soków trawiennych i śliny, ułatwiają trawienie i przyswajanie pokarmu, wzmagają łaknienie. Jednocześnie ich obecność może być przyczyną zmniejszonej chęci pobierania pokarmu, dlatego przy użyciu roślin bogatych w gorycze musimy rozważyć sensowność wykorzystania takich składników.
  • Garbniki – działają przeciwzapalnie, ściągająco i bakteriobójczo. Najpospolitszym garbnikiem jest tanina.
  • Olejki eteryczne – w dużych dawkach zazwyczaj działają jak trucizny, jednak w małych nie są szkodliwe i działają najczęściej drażniąco, rozkurczowo, uspokajająco i znieczulająco, a także pobudzają apetyt i trawienie.
  • Kwasy organiczne – występują najczęściej w owocach i działają przede wszystkim na układ trawienny.
  • Śluzy – powlekają i osłaniają, mogą działać przeciwkaszlowo i znieczulająco.
  • Pektyny – działają w sposób podobny do śluzów, a stosuje się je głównie w zaburzeniach układu trawiennego (biegunki, krwawienia).
  • Flawonoidy – mają działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne, uszczelniające naczynia krwionośne, rozkurczowe i moczopędne.
  • Sole mineralne i witaminy, których działanie jest powszechnie znane, a rośliny, jako naturalne ich źródło, mogą być dobrą alternatywą dla produktów syntetycznych.

Wiemy, co wpływa na działanie prozdrowotne, ale o jakie efekty stosowania ziół chodzi nam przede wszystkim w żywieniu? Szczególne miejsce zajmują tu funkcje polepszające smak i pobudzające procesy trawienne. Niebagatelną rolę odgrywa też naturalna suplementacja wspomnianych minerałów i witamin. Ten wpływ ma charakter ogólny. Szczegółowo dobieramy konkretne zioła pod bardzo sprecyzowane jednostki chorobowe, które chcemy leczyć bądź im zapobiegać.

ZASADY PODAWANIA ZIÓŁ

Zanim przejdziemy do konkretnych opisów surowców roślinnych, poznajmy zasady podawania ziół u zwierząt.
Stosowane są pewne reguły co do ilości podawanych ziół. Zwierzętom domowym podajemy 2–3 g surowca na 1 kg masy ciała w przypadku produktów suchych, natomiast wyciągi wodne sporządzamy w stosunku 1:10, czyli 1 l wody na 100 g surowca (podobnie postępujemy z wyciągami olejowymi).
Odważanie surowca nie stanowi obecnie większego problemu, w handlu dostępne są wagi spożywcze o dużej dokładności, ale dla usprawnienia działania podam również tradycyjne miary stosowane w ziołolecznictwie.
Ciężar surowca mieszczącego się w łyżce to:

  • kwiaty i liście – 5 g,
  • ziele – 8 g,
  • korzenie, nasiona, owoce – 10–12 g.

STOSOWANE POSTACIE ZIÓŁ

Przed rozpoczęciem kuracji warto też wiedzieć, jakie postacie ziół mogą być stosowane u zwierząt.
W przypadku naparu odpowiednią ilość rozdrobnionego surowca zalewa się określoną ilością wrzątku, a następnie odstawia się na 20–30 minut pod przykryciem. Napar odcedzamy i podajemy zwierzęciu.
W przypadku surowców twardych (korzenie, kłącza, nasiona) warto stosować odwar. Rozdrobniony surowiec zalewa się zimną wodą i podgrzewa na wolnym ogniu (nie dopuszczając do wrzenia) przez ok. 30 min.
Można też przygotować macerat – wówczas surowiec zalewa się letnią wodą i pozostawia się na 6–12 godzin. Po przecedzeniu nadaje się on do picia.
Z kolei do stosowania zewnętrznego zaleca się przygotowanie okładów. Rozdrobniony surowiec zalewamy wrzątkiem, którego objętość dobieramy tak, aby powstała gęsta papka. Po przestudzeniu przenosimy ją na gazę, układamy na chorym miejscu i przykrywamy folią, a następnie ocieplamy i trzymamy do zupełnego ostudzenia, ale nie krócej niż 30 min.
Do stosowania miejscowego wykorzystuje się też kompresy i przymoczki – grubą warstwę materiału opatrunkowego (lignina, gaza) nasączamy przygotowanym wyciągiem ziołowym, przykładamy na chore miejsce, okrywamy folią i pozostawiamy na 30 minut.
Kolejną postacią są parówki ziołowe, które przeprowadzamy w niewielkim pomieszczeniu. Do miski lub innego naczynia wsypujemy mieszankę ziołową, którą następnie zalewamy wrzątkiem. Zabieg przeprowadzamy do zakończenia parowania.
Można też wykorzystywać kąpiele ziołowe – czyli kąpiel w wodzie uzupełnionej wyciągiem z ziół.

SCHORZENIA LECZONE ZIOŁAMI
Problemy z układem powłokowym są jednymi z częściej występujących. Dlatego też zastosowanie ziół akurat w tych przypadkach jest jednym z proponowanych rozwiązań leczniczych. Traktując temat bardziej ogólnie, zwróćmy uwagę na objawy, które towarzyszą patologii skóry:

  • Świąd – lider objawów towarzyszących chorobom skóry. Stanowi on główny powód wizyty u lekarza. Może wyrażać się:
    • drapaniem,
    • wylizywaniem,
    • ocieraniem,
    • trzepaniem głową,
    • „saneczkowaniem”.

Należy zwrócić uwagę na miejsce występowania świądu, jego nasilenie, a także porę dnia i porę roku, kiedy świąd występuje.

  • Zaczerwienienie skóry – częsty objaw procesów zapalnych. Najłatwiej zaobserwować go na nieowłosionej lub skąpo owłosionej skórze brzucha, małżowin usznych, przestrzeni międzypalcowych, a także w okolicy odbytu.
  • Przykry zapach – towarzyszy zmianom łojotokowym, zakażeniom grzybiczym (np. malassezioza), chorobom pasożytniczym takim jak nużyca czy świerzb, a także zapaleniom zewnętrznego kanału słuchowego o różnej etiologii.
  • Łysienie – w przypadku łysienia należy sprawdzić, czy zmiany są symetryczne, w jakich partiach ciała występują, czy inne zwierzęta z tego samego miejsca utrzymania mają podobne objawy i czy łysienie jest np. efektem wylizywania.
  • Wykwity pierwotne i wtórne – wymagają natychmiastowej interwencji lekarsko-weterynaryjnej.

Ze względu na zmiany, jakie obserwowane są w przebiegu ww. chorób, stosujemy działania profilaktyczne, mające na celu:

  • działanie immunosupresyjne – zmniejszające odpowiedź układu immunologicznego na alergeny,
  • działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne – prowadzące do zmniejszenia objawów zapalenia, czyli zaczerwienienia, obrzęku, bólu i podwyższonej temperatury,
  • usprawnienie gospodarki tłuszczowej w obrębie skóry,
  • działanie wzmacniające strukturę naskórka i skóry właściwej,
  • działanie regenerujące.

PROFILAKTYKA PRZEDE WSZYSTKIM

Wyżej wymienione działania profilaktyczne wykazuje wiele popularnych substancji naturalnych. Należą do nich:

Kwiat nagietka

Polifenole i flawonoidy występujące w kwiatach nagietka to związki o silnych właściwościach antyoksydacyjnych. Zdolność wymiatania wolnych rodników korelowała z zawartością związków polifenolowych. Aktywność antyutleniająca kwiatów nagietka ma duże znaczenie w łagodzeniu skutków uszkodzeń skóry. Wyciąg z kwiatów nagietka podawany per os bezwłosym myszom, chronił zwierzęta przed stresem oksydacyjnym i uszkodzeniami powodowanymi przez UVB, utrzymując poziom glutationu na poziomie takim, jak bez stosowania naświetlań oraz normalizując aktywność i wydzielanie metaloproteinazy, silnie zwiększanych przez ekspozycję na UVB. Dobre efekty, w porównaniu z innymi środkami gojącymi, dawało stosowanie preparatów z nagietka w leczeniu trudno leczących się uszkodzeń skóry.

Kwiat rumianku

Najczęściej jest stosowany doustnie jako środek przeciwzapalny, ma też działanie przeciwalergiczne. Wykazuje właściwości uspokajające, co ma szczególne znaczenie w leczeniu świądu spowodowanego zmianami skórnymi. Potwierdzają to badania przedkliniczne przeprowadzone na zwierzętach z zastosowaniem preparatów z rumianku.

Liście pokrzywy

Dzięki właściwościom przeciwhistaminowym pokrzywa może być pomocna w łagodzeniu objawów alergicznych. Wykazuje silne działanie przeciwzapalne, przeciwświądowe i przeciwbakteryjne.

 

Źródło:https://www.animal-expert.pl/artykul/ziola-stosowane-u-psow-i-kotow-zastosowanie-w-profilaktyce?fbclid=IwAR0FyobpdTLUweD6GAvO0xUUzGTAeqwrPTipPw7kVXL1rPLg7RZ4hMgJEp8